مرحوم حجت الاسلام حاج احمد آقا فرزند امام در خاطرات خویش درباره اهمیت تاریخی سیزده آبان و هوشیاری امام درمواجهه با این رویداد عظیم بیان می دارند: «امام (ره) به عنوان رهبرانقلاب، نخستین کسی بود که از اقدام شجاعانه دانشجویان حمایت کرده وعمل آنان را واکنش طبیعی ملت درمقابل جنایات بی‌شمار آمریکا دانست. مهندس بازرگان فردای آن روز (تسخیر سفارت) از نخست وزیری دولت موقت استعفا داد و استعفای ایشان، علیرغم وساطت عده‌ای سریعاً از سوی امام، مورد قبول قرار گرفت و مسؤلیت اداره کشور به شورای انقلاب محول شد... ما همه شاهد بودیم که، چگونه جمعی به دست و پا افتاده بودند تا امام رامتقاعد کنند که استعفا را نپذیرد و نتیجتاً، دولت موقت با تأیید مجدد و قوت بیشتری وارد صحنه شود و کنترل اوضاع را به نفع جریانی که مدت‌ها برای آن سرمایه‌‌گذاری کرده بودند، دوباره به دست گیرند. اما امام هوشیارتر از آن بودندکه اینگونه حرکت‌ها در ایشان تاثیر کند».
بی شک بررسی این واقعه بزرگ و به یاد ماندنی از دیدگاه امام خمینی (ره) و رهبر فرزانه انقلاب که هم اینک در خط مقدم جهبه مقابله با استکبار و استبداد و زیاده خواهی نظام سلطه حضور دارند موجب می شود که همه ساله زوایای جدیدی از این رخداد شگرف تاریخی نمایان و آشکار شود، چنانکه در این راستا رهبرمعظم انقلاب سیزده آبان را«روز استوارى ملت ایران درمقابل ترفند استکبار» دانسته وبا تأکید بر این نکته که «سیزده آبان فروریختن هیمنه سلطه آمریکایى واستکبارآمریکایى درایران و درجهان بود»، اولین مضمون این روز بزرگ و تاریخی را «رویارویى رژیم آمریکا با نهضت اسلامى و بیدارى اسلامی» قلمداد می کنند.
سخنان مهم رهبر انقلاب در آستانه 13 آبان
اما در آستانه روز 13 آبان و سالروز مبارزه با استکبار جهانی، رهبر معظم انقلاب در دیدار پرشور و شعور هزاران نفر از دانش آموزان ودانشجویان یکبار دیگر با تبیین دقیق و تحلیل عمیق و واقع بینانه از این رویداد بزرگ، با اشاره به سه حادثه تاریخی روز 13 آبان و اینکه چرا از این روز با عنوان روز ملی مبارزه با استکبار یاد می شود تأکید نمودند: تبعید امام (ره) در سال 1343 به دلیل سخنرانی ایشان بر ضد کاپیتولاسیون که به مأموران و نظامیان آمریکایی در ایران مصونیت قضایی می بخشید، کشتار بی رحمانه دانش آموزان درتهران به دست مأموران رژیم دیکتاتورمورد حمایت آمریکا درسال 1357 وحرکت متقابل و شجاعانه دانشجویان درتسخیر سفارت آمریکا در سال 1358،هرسه، به نحوی به دولت آمریکا مربوط است و به همین علت روز 13 آبان روز ملی مبارزه با استکبار نامگذاری شده است.
تبیین علل وچرایی بی اعتمادی ملت ایران به دولت آمریکا، بحث مذاکره با آمریکا و کشورهای غربی وهمچنین راهکار اصلی خروج کشور از مشکلات موجود اقتصادی و غیراقتصادی سه محور مهم سخنان امروز رهبر معظم انقلاب در دیدار با دانش آموزان و دانشجویان بود که در ادامه به بررسی آن ها پرداخت می شود.
تحلیل رهبر انقلاب از علل و چرایی بی اعتمادی ملت ایران نسبت به آمریکا
یکی ازنکات مهم وبرجسته ای که درسخنان امروزرهبر انقلاب که در دیدار دانش آموزان ودانشجویان با ایشان به چشم می خورد تحلیل واقعگرایانه معظم له از علل وچرایی بی اعتمادی ملت بزرگ ایران نسبت به آمریکا و سیاست های این کشور در اقصی نقاط جهان است که ریشه در خوی استکباری این کشور داشته و از یک منظرگاه دقیقاً همین بحث استکباری دولت آمریکاست که سبب شده است ملت ایران در کمتر شرایطی بتواند نسبت به آمریکا و حرف هایی که دولت آمریکا می زند اعتماد و اطمینان کند.
در این راستا از نظر مقام معظم رهبری، همچنان که در سخنان امروز ایشان نیز مشاهده شد، استکبار بویژه دررابطه با دولت های آمریکا همان ابتدا دارای معانی خاصی هست، به این معنا که «استکبار به انسان ها و دولت هایی اطلاق می شود که دخالت در امور ملت های دیگر و تحمیل بر دیگران را حق خود می دانند وبه هیچ کس هم پاسخگو نیستند». با باور معظم له نقطه مقابل استکبار نیز،«ملت ها وانسان هایی هستند که زیربارزورگویی، مداخله جویی وتحمیل قدرت استکباری نمی روند وبا آن مبارزه می کنند که ملت ایران ازاین گونه ملت هاست».
لذا در این راستاست که ایشان با تأکید بر اینکه مماشات با مستکبر،هیچ فایده ای برای کشورها و ملت ها ندارد، با اشاره به برخی مثال های تاریخی از جمله نقش آمریکا در کودتای 28 مرداد و همچنین بی وفایی آمریکا نسبت به محمدرضا پهلوی پس از فرار او از ایران، اذعان می دارند که:«رویکرد استکباری آمریکا موجب شده است که ملت ها نسبت به آن، یک حس بی اعتمادی و بیزاری داشته باشند ضمن اینکه تجربه نشان داده است که هرملت ودولتی که به آمریکا اعتماد کند، ضربه خواهد خورد، حتی اگر ازدوستان آمریکا باشد». کما اینکه معظم له همچنان که تأکید داشتند براین باورند که امروز، درمیان ملت ها، منفورترین قدرت ها، آمریکا است. چرا که اگرامروز یک نظرسنجی عادلانه و سالم در دنیا، انجام شود، دیدگاه مردم دنیا، به هیچ دولتی به اندازه دولت آمریکا، منفی نخواهد بود.
دقیقاً به همین خاطر یعنی خوی استکباری و قدرت طلبی آمریکا است که امروز می بینیم، تقریباً تمامی تحلیل‌گران و کارشناسان رابطه ایران و آمریکا در این موضوع اشتراک نظر دارند که ایرانی‌ها به آمریکایی‌ها اعتماد ندارند.مثلاً گری سیک استاد دانشگاه کلمبیا، کارشناس مسائل خاورمیانه ونویسنده چندین کتاب درباره روابطه ایران وآمریکا معتقد است:«آن ها (ایرانی‌ها) دلیل محکمی در دست دارند که نمی‌توانند به ما اعتماد کنند.» جک استراو وزیر پیشین امور خارجه انگلیس نیز طی یک مصاحبه ای در این باره اذعان داشت: «بسیاری از ایرانی‌ها با گرایش‌های مختلف سیاسی، به دلایل متعددی به آمریکا اعتماد ندارند.» ضمن اینکه نشریه تایمز هم اخیراً ضمن مطلبی به همین مسأله پرداخته است.
در حقیقت مستندات موجود و سابقه و شیوه کنش‌گری آمریکا در عرصه بین‌المللی، سطح منطقه و خصوصاً کارنامه این کشور در تعامل با ایران در قبل و بعد از انقلاب اسلامی به عنوان کشوری که می‌خواهد مورد اعتماد ایرانیان قرار بگیرد، به گونه‌ای است که ضریب ریسک را درفرایندهای تصمیم‌سازی وسیاست‌گذاری مسئولان ایرانی بسیاربالا برده است. کودتای سال ۱۳۳۲علیه دولت دکتر مصدق، حمایت تمام‌عیار از رژیم مستبد و وابسته پهلوی، کودتای نوژه، حمایت‌های مستقیم وغیر مستقیم ازصدام حسین در تجاوز به ایران، تسلیح شیمیایی صدام، ورود عملی به جنگ علیه جمهوری اسلامی ایران دراواخرجنگ تحمیلی وهدف قراردادن سکوهای نفتی ایران وهواپیمای مسافربری،اعمال سیاست تحریم اقتصادی علیه ایران از سال‌های آغازین انقلاب اسلامی ایران که به‌مرور تشدید شده است، راه‌اندازی جنگ گسترده تبلیغاتی و رسانه‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون، برشمردن ایران در محور شرارت و تهدید به جنگ، اقدامات خصمانه گسترده علیه برنامه‌ی هسته‌ای ایران از جمله تحریم‌های یک‌جانبه، دست داشتن در ترور دانشمندان هسته ای ایران و مواردی از این دست همگی تنها بخشی از کارنامه سیاه واشنگتن در قبال تهران در طی دهه های گذشته بوده است که نمی گذارد ایرانیان به همین راحتی و با تکیه صرف به سخنان و اقدامات صوری آمریکایی ها نسبت به دولت ایالات متحده اعتماد کنند.
بنابراین دراینکه ازنظررهبر معظم انقلاب که در یک چارچوب های کاملاً واقع بینانه بیان شده است، آمریکا دولتی غیرقابل اعتماد است، نباید ذره ای شک وتردید داشت چرا که واقعیت این است که بسیاری از ایرانیان و مقامات ایرانی معتقدند اهداف و انگیزه‌های آمریکایی‌ها را نمی‌توان فقط از طریق سیاست‌های اعلامی آن‌ها کشف کرد، بلکه آنچه که رفتارهای سیاست خارجی آن‌ها را تشکیل می‌دهد، سیاست‌های پنهانی وچندلایه آن‌هاست. مماشات آمریکا با نقض حقوق بشر در سرزمین‌های اشغالی، سیاست‌های زیگزاگی در قبال بیداری اسلامی، حمایت از دیکتاتوری‌های منطقه در قبال اعتراضات مردمی، واکنش‌های متناقض در قبال تحولات مصر،همکاری با گروه‌های تروریستی همزمان با شعار مبارزه با تروریسم و اخیراً هم رسوایی جاسوسی ازهم‌پیمانان اروپایی، بیانگرغیرقابل اعتماد بودن سیاست خارجی واشنگتن برای دولت های دیگراست. به عبارت دیگر،وجود معیارهای دوگانه درسیاست‌های اعمالی و اعلامی و سابقه سوء عملکرد کاخ سفید در قبال تعهدات دوجانبه و چندجانبه، هر اعتمادی به این دولت را با تردید جدی روبه‌رو ساخته است.
رویکرد رهبر انقلاب درباره مذاکره با آمریکا
بحث مذاکره با آمریکا به عنوان یکی ازمباحث کلان در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، هفته هاست که درکانون توجه محافل سیاسی ومراکز رسانه ای جهان قرار گرفته، ضمن اینکه این بحث در داخل نیز با اظهارنظرهای متفاوتی روبرو بوده است.
قبل ازهرچیز توجه به این نکته ضروری است که مذاکره یا رابطه سیاسی تابع مصالح ملی است. به اصطلاح فقهی باید دید با مذاکره و رابطه غبطه مسلمانان تأمین می شود یا با عدم مذاکره و قطع رابطه.
واقعیت این است که مداخله دولت آمریکا در امور داخلی ایران از پیشینه ای دیرینه برخودار است، چنانکه در جریان ملی شدن صنعت نفت، بیشترین پشتیبانی را از انگلستان، آمریکا به عمل آورد. پاداش آمریکا در قبال حمایت از انگلستان در نهضت ملی شدن صنعت نفت، سکانداری چپاول ایران بود که با کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ تکمیل شد. اسناد محرمانه سیا که در سال ۲۰۰۰ منتشر شد طرح کودتا و عملیات آژاکس را رسماً علنی کرد.
در دوران انقلاب ودرسال های ابتدایی پیروزی و در دوران جنگ تحمیلی نیز، بدترین رفتارها با ملت ایران ازجانب دولت آمریکا صورت گرفت. روبرت نوواک روزنامه نگار آمریکایی در 26 سپتامبر 2009 در واشنگتن پست نوشت: «طبق گزارش مجلس سنای آمریکا، مواد سمی و تولید کننده امراض، تحت پروانه دولت آمریکا در سال های ۱۹۸۵-۱۹۸۸ که هنوز جنگ عراق علیه ایران ادامه داشت، به عراق صادر می‌شد. این مواد سمی و بیولوژیک را بازرسان سازمان ملل که پس از جنگ ۱۹۹۱ خلیج فارس برای انهدام مواد کشنده شیمیایی به عراق رفته بودند، در آنجا کشف کردند.»
هنوز هم این کینه توزی‌ها با تحریم های غیرقانونی برای باز داشتن ملت ایران از دستیابی به فناوری های نوین، به بهانه سلاح اتمی ادامه دارد. همین دولت آمریکا بود که وزیر دفاعش گفته بود ریشه ملت ایران را باید خشکاند. و یا رئیس جمهور ایران را محور شرارت خواند و اخیراً نیز معاون وزیر خارجه‌اش، مردم ایران را ذاتاً فریبکار دانست.جنایات ایالات متحده در افغانستان و عراق و مصر را نیز همه به یاد دارند. و جدیدترین شاهد مثال هم، افشای رفتاراستکباری حتی با نزدیکترین متحدانش یعنی جاسوسی ازمقامات و شهروندان غربی است.
حال با اینهمه خاطرات تلخی که از جنایات و مداخلات غیرانسانی آمریکا در قبال ایران چه در دوران قبل از انقلاب و چه پس از انقلاب که تا به امروز نیز به شکل های مختلف ادامه داشته است وجود دارد، اگر ملت ایران با چنین دولتی در هر باره ای پشت میز مذاکره و گفتگو بنشیند آیا اقدامی واقع بینانه و عاقلانه اتخاذ کرده است؟
باید توجه داشت که بحث مذاکره با آمریکا فارغ ازاینکه مذاکرات مذکورمنتهی به ایجاد مناسبات دوستانه شود یا ثمربخش نباشد، یکی ازمباحث عمده ای است که درذیل اختیارات رهبری در رابطه با تعیین سیاست های کلان که در قانون اساسی به آن ها اشاره شده است، مربوط می شود. بنابراین برای تبیین این مسئله و کم و کیف و چگونگی آن باید به دیدگاه های رهبر معظم انقلاب اسلامی در این باره رجوع کرد.
نظر رهبر انقلاب از همان ابتدای شکل گیری این بحث یعنی مذاکره با آمریکا کاملاً روشن بوده است. ضمن اینکه امروز و در آستانه سالگرد 13 آبان نیز دراین رابطه با اشاره به اینکه مذاکرات با شش کشوری که آمریکا نیز جزوآن هاست فقط درباره مسئله هسته ای است ولاغیر، صریحاً افزودند:«بأذن الله ازاین مذاکرات ضرری هم نمی کنیم بلکه تجربه ای در اختیار ملت قرار می گیرد که مثل تجربه تعلیق موقت غنی سازی در سال های 82 و 83، ظرفیت فکری و تحلیلی مردم را بالا خواهد برد.»
رهبر انقلاب امروز در تشریح بیشتر نتایج آن تجربه ملی افزودند: «یک دهه قبل در مذاکرات با اروپایی ها، با نوعی عقب نشینی، تعلیقی را که در واقع تحمیل شده بود پذیرفتیم اما بعد از دو سال تعلیق و تعطیلی بسیاری از کارها، همه فهمیدیم که حتی با این گونه کارها، مطلقاً امیدی به همکاری طرف های غربی وجود نخواهد داشت.» ضمن این که ایشان در ادامه با بیان نکته ای مهم خاطرنشان کردند: «اگر این کار را نمی کردیم ممکن بود برخی مدعی شوند که اگر یک بار عقب نشینی می کردید مشکلات حل و پرونده هسته ای عادی می شد، اما با تجربه تعلیق موقت، همه درک کردند که طرف های ما دنبال اهداف دیگری هستند، لذا کار و پیشرفت را مجدداً شروع کردیم.»
اما آنچه که دراین بین وجود دارد، تفاوت وضع هسته ای کنونی ایران با وضع سابق است که از نظررهبر فرزانه انقلاب اززمین تا آسمان تفاوت دارد.لذا دراین باره ودر مورد مذاکرات اخیرنیزایشان یکبار دیگر همان موضعی را که قبلاً در مشهد ابراز داشته بودند، بیان داشته وتأکید نمودند که: «به مذاکرات جاری خوش بین نیستم چرا که معلوم نیست نتایجی را که ملت انتظار دارد به همراه بیاورد اما معتقدیم این تجربه ایرادی ندارد به شرط اینکه ملت بیدار باشد و بداند چه اتفاقی دارد می افتد.» ضمن این که معظم له در ادامه سخنانشان با بیان مواردی چند از بی اعتمادی نسبت به آمریکایی ها تأکید نمودند که برای آمریکایی ها «مسئله هسته ای، بهانه ای بیش نیست و فرضاً اگر روزی این مسئله با عقب نشینی ما حل شود آن ها برای ادامه دشمنی با ایران عزیز، ده ها بهانه دیگر از جمله پیشرفت های موشکی، مخالفت ملت ایران با رژیم صهیونیستی و حمایت جمهوری اسلامی از مقاومت را مطرح می کنند.» چرا که از دیدگاه ایشان که دارای بینشی دقیق و شناختی عمیق و واقعگرایانه نسبت به تمامی اهداف و مقاصد آمریکایی ها هستند، فلسفه دشمنی آمریکا با ایران نه مباحث هسته ای و مواردی از این دست که اساساً این دشمنی ریشه درجای دیگری داشته و به باورمعظم له «آمریکا با موجودیت جمهوری اسلامی وبا نفوذ واعتبارواقتدارنظام منتخب ملت ایران، مخالف است. همانگونه که اخیراً نیزیکی از سیاستمداران وعناصر فکری آمریکا به صراحت اعلام کرد ایران چه اتمی باشد چه نباشد خطرناک است چرا که دارای نفوذ واقتدار است وبه قول خودشان هژمونی ایران بر منطقه حاکم شده است.» لذا از نظر رهبرمعظم انقلاب مسئله هسته ای بهانه است و آمریکایی ها زمانی از خصومت دست بر می دارند که ملت ایران، به ملتی منزوی، بی اعتبار و بی احترام تبدیل شود.
ایشان همچنین دراین باره توصیه ای مهم نیز با این عنوان به مسؤلان نمودند که: «توصیه من به مسئولین عرصه دیپلماسی و مذاکره این است که مراقب باشید، لبخند فریب گرانه دشمن، شما را دچار اشتباه وخطا نکند. مسئولان، به اظهار نظرها واقدامات طرف مقابل، دقت و توجه لازم را داشته باشند. آن ها از یک طرف لبخند می زنند و اظهار تمایل به مذاکره می کنند اما از طرف دیگر بلافاصله می گویند، همه گزینه ها روی میز است. حالا مثلاً چه غلطی می خواهند بکنند معلوم نیست.»
همچنین رهبرانقلاب اسلامی درسخنان امروزشان با اشاره به سخنان یکی از سیاستمداران آمریکایی که خواستار بمباران اتمی ایران شده بود، خاطرنشان کردند: اگر آمریکایی ها راست می گویند که درمذاکرات جدی هستند، باید به دهان این افراد یاوه گو بزنند ودهان آن ها را خرد کنند. دولتی که دارای این توهم است که نسبت به مسائل جهان ومسائل هسته ای، مسئولیت دارد، غلط می کند، که کشور دیگری را تهدید هسته ای کند.
فلذا این که می بینیم طی سال‌های طولانی همواره وقتی آمریکا دعوت به مذاکره می‌کرد پیش شرط می‌گذاشت که شما باید بیایید درمذاکرات بگوئید چرا سلاح کشتار جمعی می‌سازید؟ چرا حقوق بشر را نقض می‌کنید؟ چرا از تروریست‌ها حمایت می‌کنید؟ در واقع دعوت به محاکمه بود، نه مذاکره. آمریکا خود در مقام شاکی، دادستان و قاضی می‌نشست و ایران را درمکان متهم می نشاند. بدیهی بود که پذیرش مذاکره با چنین آرایشی بلاهت بود نه عقلانیت. مقامات جمهوری اسلامی ایران هم همواره تأکید داشته ومی‌گفتند، هیچ پیش‌شرطی را نمی‌پذیریم، بلکه اول باید آمریکا دارایی‌های ما را که به طورغیرقانونی بلوکه کرده آزاد کند تا علامتی ازاراده سیاسی مسالمت‌جویی باشد.
تأکیدی که اساساً ریشه درآموزه های قرآنی وسنت داشته وهمچنان نیز ادامه دارد.بنابراین بحث مذاکره با آمریکا که دستورپیگیری آن ازجمله اختیارات رهبرمعظم انقلاب است، موضوعی نیست که به این سادگی همچنان که برخی ها می پندارند، بشود آن را آغاز کرد. به هر حال هر چیزی دارای شرایط خاص خودش است و مذاکره با آمریکا نیز تنها زمانی امکان پذیر است که رهبر معظم انقلاب ضرورت آن را تشخیص داده و انجام آن را در راستای مصالح عالی نظام ارزیابی کنند.
بیانات رهبر انقلاب درباره چگونگی خروج کشور از مشکلات کنونی
رهبر فرزانه انقلاب همواره بر این نکته تأکید داشته اند که برای خروج کشور از مشکلات موجود چه در حوزه های اقتصادی و چه غیراقتصادی، قبل از اینکه به بیرون چشم دوخت، باید تمام توجه را معطوف به داخل و ظرفیت های گسترده و متنوع انسانی، طبیعی و جغرافیایی در درون نمود. بطوریکه امروز و در آستانه سالگرد 13 آبان، رهبر انقلاب در دیدار با دانش آموزان و دانشجویان یک بار دیگر، نگاه به درون و تکیه بر قدرت داخلی را راه حل واقعی مسائل و مشکلات موجود دانسته و خاطرنشان کردند: اگر ملتی به قدرت و توانایی های خود متکی بود از اخم یا تحریم دشمن متلاطم نمی شود و ما باید دنبال تحقق این هدف باشیم. ضمن اینکه معظم له در همین زمینه، تحرک دیپلماسی را هم بسیار لازم خواندند و افزودند: تکیه بر توانایی های درونی به معنای نفی دیپلماسی نیست اما باید توجه داشت تحرک دیپلماسی تنها بخشی از کار است و محور اصلی، اتکا به توانایی داخلی است که می تواند پای میز مذاکره نیز اعتبار و اقتدار بیاورد.
